Konflikt krwi może stanowić poważne zagrożenie dla życia płodu. W trakcie niego organizm matki produkuje przeciwciała, które niszczą krwinki dziecka. Pomimo że ryzykiem objęte jest tylko 15% ciąż, warto wiedzieć, jak mu przeciwdziałać.
Czym jest konflikt serologiczny?
Żeby konflikt serologiczny miał miejsce, musi zajść do kontaktu dodatniej grupy krwi dziecka z ujemną grupą krwi matki. Dochodzi do niego najczęściej po porodzie i rzutuje także na kolejne ciąże. Skutkiem konfliktu krwi może być uszkodzenie płodu, zgon, czy także żółtaczka.
Na szczęście problem ten występuje rzadko. Warto jednak mieć świadomość na jego temat, aby móc mu przeciwdziałać. Według statystyk konflikt krwi dotyka 15% kobiet. Profilaktyka może jednak zapobiec jego przykrym skutkom.
Konflikt krwi, czyli brak antygenu
Antygeny występują w każdym organizmie. Ich poszczególne kombinacje na krwinkach decydują o tym, jaką mamy grupę krwi. Jeżeli na powierzchni cząsteczek krwinek występuje antygen D, nasza krew ma współczynnik dodatni, czyli Rh+, w przeciwnym razie jesteśmy posiadaczami krwi RH-.
Organizm doskonale wie, jakie antygeny są jego i broni się przed zagrożeniem z zewnątrz. Jeżeli do naszego ciała przedostanie się krew z odrębnym współczynnikiem, układ odpornościowy zacznie produkować przeciwciała w celu samoobrony.
Konflikt serologiczny dotyka kobiet, które mają grupę krwi RH- oraz mężczyzn o dodatnim współczynniku. Z racji, że aż 85% społeczeństwa jest nosicielem RH+, jest duża szansa na to, że dziecko również będzie posiadało antygen D.
Płód w łonie matki jest chronione przez barierę łożyska. Zdarzają się jednak mikroprzecieki, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia dziecka. Organizm matki zaczyna wtedy produkować antyciała, które atakują krwinki płodu.
Do konfliktu krwi dochodzi najczęściej przy porodzie. Zdarzają się jednak przypadki przecieków w trakcie ciąży. Dotyczy to przede wszystkim:
- odklejenie się łożyska
- urazy matki
- usuwanie ciąży pozamacicznej
- niektórych zabiegów, takich jak amniopunkcja
Skutki konflikty serologicznego
Z racji, że konflikt krwi ma najczęściej miejsce podczas porodu, rzadko kiedy dotyczy on pierwszego dziecka. Należy jednak pamiętać, że antyciała, które wyprodukowuje organizm matki, mogą przez bardzo długi czas być obecne w krwiobiegu. W przypadku kolejnej ciąży istnieje ryzyko, że przedostaną się one do łożyska i zaatakują krwinki nowego dziecka.
Konflikt serologiczny powoduje przede wszystkim niedokrwistość płodu. Nienarodzone dziecko ma coraz mniej komórek krwi. W efekcie czego młody organizm zwiększa ich produkcję poza szpikiem kostnym. Powiększeniu ulegają więc wątroba oraz śledziona.
Jednakże nowe krwinki nie pełnią prawidłowo swoich funkcji. Mogą one zacząć przepuszczać wodę na zewnątrz, co powoduje obrzęk płodu. Dotyczy on nie tylko narządów wewnętrznych, ale także jamy brzuszne, tkanki skóry, a przede wszystkim – serca. Obrzęk może prowadzić do poronienia lub zgonu dziecka w trakcie porodu.
Innym zagrożeniem jest żółtaczka. Rozpadające się cząstki krwi, wytwarzają bilirubinę, czyli substancji o żółtym zabarwieniu. Jej nadmiar może doprowadzić do uszkodzenia struktury mózgu, jak i rdzenia kręgowego.
Zapobieganie oraz leczenie konfliktu krwi
Na początku każdej ciąży należy przede wszystkim ustalić grupy krwi rodziców oraz ich współczynników. Dzięki temu będziemy wiedzieli, czy konflikt serologiczny w ogóle nas dotyczy. Ważne jest także sprawdzenie, czy organizm matki nie wyprodukował przeciwciał jeszcze przed zapłodnieniem.
Jeżeli badania w ciąży wykryją niezgodności grupy krwi, testy na przeciwciała trzeba wykonywać przez wszystkie trymestry. W przypadku ich zwiększonej ilości kobieta powinna zostać poddana zabiegu kordocentezy oraz amniopunkcji. Tego rodzaju badania w ciąży pozwalają uzyskać informacje dotyczące zawartości bilirubiny (w przypadku amniopunkcji) oraz określenia stopnia niedokrwistości płodu (przy kordocentezie).
Leczenie konfliktu polega na nakłuciu naczynia pępowiny i transfuzji krwi wewnątrz macicy. W tym celu używa się wyłącznie krwinek bez antygenu D. Dzięki temu płód ma wystarczającą ilość erytrocytów, aby funkcjonować poprawnie.
Warto pamiętać, że konflikt krwi to rzadkie zjawisko. Zagraża ono tylko 15% kobiet. Odpowiednie badania w ciąży mogą skutecznie obniżyć ryzyko uszkodzenia płodu.
Ponadto współczesna medyna robi wszystko, aby zapobiegnąć konfliktowi. Jeżeli więc istnieje takie zagrożenie, profilaktycznie podaje się zastrzyk z przeciwciałami. Immunoglobulina anty D jest także stosowana już w trakcie ciąży między 28. a 30. tygodniem ciąży. Dzięki podwójnej profilaktyce możemy skutecznie zapobiec konfliktowi serologicznemu.
zdjęcie: pixabay.com